Circulair ondernemen, hoe doe je dat?

7 concrete stappen

DIt artikel is samengesteld op basis van publicatie: Mangement Team > Nederland Circulair

Als ketenregisseur maken we bij Moonen Packaging de cirkel rond.  Al 15 jaar zit groen ondernemen in onze genen. Niets ingewikkeld, maar juist heel concreet. Denk het circualire bekerconcept 'Stack-it'. Wie drinkt er nu namelijk geen koffie of thee? Ook Michel Schuurman, programmamanager van MVO Nederland, kent ons verhaal van de koffiebekertjes en deelde dit met MT in het artikel "Hoe start je met circulair ondernemen? 7 stappen"

Stap 1: Start met stap voor stap
Circulair ondernemen gaat verder dan het aanhaken van de R&D-afdeling voor technologische innovaties. Het raakt alle aspecten van bedrijfsvoering. Van inkoop naar verkoop tot de financiering. Dat is kostbaar en onze mindset is daarom hardnekkig: ‘We hebben net de financiële crisis overleefd. Het gaat nu weer beter. Waarom zou ik iets veranderen?’, allemaal argumenten om vast te houden aan oude gewoontes.’ Het helpt volgens Schuurman om met kleine stapjes te beginnen. Door te starten met één onderdeel maak je het behapbaar. Bijvoorbeeld door voor materialen te kiezen die herbruikbaar zijn. Zo vervangt Moonen Packaging als verpakkingsproducent en -leverancier jaarlijks miljoenen plastic bekers in overheidsgebouwen en bedrijven voor een milieuvriendelijke variant gemaakt van afval.

Stap 2: Heb lef
We hebben last van de erfenis van ons kortetermijngedachtegoed om kosten te reduceren en risico’s te voorkomen. Schuurman: ‘Het is daarom lastig om het roer om te gooien. Er zijn investeringen gedaan in bijvoorbeeld productielijnen, werkprocessen en contracten.’ Om de weg naar een circulaire economie te volgen moeten bedrijven van gebaande paden afwijken. Begin met het bedenken dat je ook anders kan ondernemen en toon lef om het ook daadwerkelijk in gang te zetten. Zoals Van Houtum. Het bedrijf maakt al ruim 80 jaar hygiënepapier. Toch waren zij in staat om te innoveren en produceren zij sinds 2007 zij het meest milieuvriendelijke toiletpapier ter wereld.

Stap 3: Creëer financiële ruimte
Organisaties nemen continu maatregelen om verspilling tegen te gaan, bijvoorbeeld overgaan naar energiezuinige verlichting. Doel is kostenefficiënter te werken. Oormerk de kosten die je bespaart als innovatiegeld voor de toekomst. Het geld was er immers niet geweest als de besparingsmaatregel niet was doorgevoerd. Interface deed dit 20 jaar geleden al. De fabrikant van vloerbedekking heeft op afval- en materialenkosten kunnen besparen. Dit opgespaarde geld kunnen ze nu benutten voor lastigere en kostbaardere maatregelen, bijvoorbeeld het afnemen van duurzaam gas.

Stap 4: Experimenteer (en maak fouten)  
Er is - zowel binnen als tussen ondernemingen - ruimte nodig om te experimenteren en daardoor te innoveren. Maak daarbij ook fouten, deze leiden vaak tot innovaties of rendabelere modellen. MudJeans kreeg met ‘Lease a Jeans’ wereldwijd aandacht in de media. Alleen bracht dit economisch niet op wat ze hoopten. In plaats van te stoppen hebben ze het leasemodel vereenvoudigd, en dat leverde hun nieuwe klanten op.

Stap 5: Wees vergevingsgezind
Creëer ruimte om fouten te maken zonder dat iemand meteen wordt afgerekend op tegenvallende resultaten. Winnaars werken aan een cultuur van vergevingsgezindheid in plaats van een cultuur van risicomijding. Zó doorgevoerd in de organisatie dat beoordelings- en beloningsstructuren niet haaks staan op het gewenste gedrag en de gewenste cultuur.

Stap 6: Zoek inspiratie
Maak iemand vrij binnen de organisatie die de ruimte krijgt om inspiratie op te doen. Om met andere bedrijven te gaan praten, ook buiten de sector. Topondernemingen hebben mensen (deels) vrijgemaakt om de antennes van de organisatie te zijn en met succes. Dus geen strakke KPI’s en resultaatgerichtheid, maar experimenteerruimte om juist in andere sectoren en zelfs werelden - kunst, sport of het onderwijs - ideeën op te doen.

Stap 7: Vind partners
Ga samenwerken met partijen die niet direct logisch lijken, maar het wel kunnen zijn. Wat voor de één bijvoorbeeld afval is, kan de ander juist goed van pas komen. Zo hergebruikt Vitens afval uit grondwater voor bemesting van landbouwgrond. Eerst kostte dit zogenoemde humuszuur geld. Nu verkopen ze het als mest aan de agrarische sector. Die er weer dankbaar gebruik van maakt want de inzet van humuszuur levert 10 procent meer oogst op.
Neem de tijd, expirementeer en plan een afspraak met één van onze verpakkingsmanagers.

In de tips om de eerste stappen te zetten schuilt overigens ook een valkuil. Schuurman: ‘Het enthousiasme van een verandering slaat vaak om in ‘het is ons gelukt, wij doen aan circulair ondernemen’. Wees je ervan bewust dat de hele verandering in je bedrijf pas over een aantal jaren is gerealiseerd.’ Daar moeten we ons niet door laten ontmoedigen. ‘Begin niet per se bij het begin, maar vooral nu. Experimenteer en leer ervan. Bedrijven die daar voor openstaan, worden de winnaars van de circulaire economie.’